Zwrot prowizji bankowej – skąd wziął się problem?
Zacznijmy od początku – czyli przedstawienia całego problemu. Trudności zaczęły się od tego, że sądy nie wiedziały, jak interpretować zapisy ustawy o kredycie konsumenckim, która była implementacją unijnej dyrektywy. Problematyczny stał się zwłaszcza art. 49.
Wskazane jest w nim, że jako klient spłacający kredyt wcześniej, przed jego terminem, masz prawo otrzymać zwrot kosztów, które „dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy”.
Nie zostało powiedziane wprost, czy chodzi o zwrot także początkowych opłat (jak prowizja czy opłata przygotowawcza), czy tylko tych pobranych w późniejszym okresie spłacania kredytu.
Banki i firmy pożyczkowe dokonywały więc niekorzystnej dla nas, konsumentów, interpretacji przepisów. Podzieliły opłaty na dwie kategorie i uznały, że klientowi należy się jedynie zwrot z tytułu opłat, które stanowiły wynagrodzenie za korzystanie z pieniędzy. W związku z czym, spłacając pożyczkę przed czasem, klienci otrzymywali jedynie proporcjonalny zwrot odsetek, ubezpieczenia czy innych opłat zależnych od czasu trwania umowy. A opłaty początkowe, za udzielenie kredytu – jak np. prowizja czy opłata przygotowawcza – nie były brane pod uwagę.
Wyrok TSUE – najważniejsze zmiany
W związku z niejasnościami interpretacyjnymi w 2018 r. lubelski sąd skierował do Trybunału Sprawiedliwości UE pytanie prejudycjalne. Wszelkie nieporozumienia definitywnie rozwiązał wyrok z 11 września 2019 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zwany „małym TSUE”. Według tego wyroku klientom, którzy spłacili kredyt wcześniej, należy się zwrot „wszystkich” kosztów – także tych pobranych na początku, jak prowizja bankowa czy opłata przygotowawcza – oczywiście proporcjonalnie obniżonych do czasu trwania umowy.
„Skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, gdyby obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, ponieważ (…) wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku”.
Wyrok TSUE sprawił, że od teraz klienci mają zagwarantowaną skuteczną realizację ich praw. Kto zatem może skorzystać z tej opcji?
Jakie kredyty kwalifikują się do zwrotu prowizji bankowej?
Kolejną kwestią są typy kredytów, których dotyczy zwrot prowizji. Do tej procedury kwalifikują się spłacone wcześniej:
- kredyty hipoteczne,
- gotówkowe,
- konsolidacyjne,
- pożyczki pozabankowe.
Dodatkowo, zwrotu prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu możesz domagać się za kredyty spłacone poprzez konsolidację. Jednak tutaj sytuacja jest już bardziej skomplikowana i wymaga dokładnej analizy wszystkich umów.
Ważne! Zwrot prowizji bankowej z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu lub pożyczki nie dotyczy przedsiębiorców. Jeśli miałeś kredyt firmowy i spłaciłeś do przed terminem, nie możesz żądać zwrotu kosztów kredytów.
Kto może się ubiegać o zwrot prowizji bankowej przy wcześniejszej spłacie kredytu?
I tutaj przechodzimy do kolejnego punktu – kto może liczyć na zwrot prowizji bankowej.
W przypadku kredytu konsumenckiego możesz ubiegać się o zwrot prowizji jeśli:
- umowę kredytu konsumenckiego zawarłeś po 18.12.2011 r.,
- kwota kredytu konsumenckiego wynosiła do 255 500 zł lub równowartość w innej walucie w przypadku kredytów walutowych,
- spłaciłeś kredyt wcześniej – przed terminem określonym w umowie kredytowej.
Wyjątek! Ograniczenie do kwoty do 255 500 zł nie obowiązuje w przypadku kredytów zaciągniętych na remont domu czy też mieszkania, które nie zostały zabezpieczone hipoteką.
Z kolei o zwrot prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu hipotecznego, możesz ubiegać się jeśli:
- umowę kredytu hipotecznego zawarłeś po 22 lipca 2017 r. (ustawa o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami z 23 marca 2017 r.)
- spłaciłeś kredyt wcześniej.
Ciekawostka! W ustawie o kredycie konsumenckim nie ma zapisu o wyłączeniu kredytów hipotecznych, jeśli chodzi o zwrot kosztów za wcześniejszą spłatę. Jeżeli więc wartość Twojego kredytu hipotecznego wynosi/ła do 255 500 zł i zaciągnąłeś go po 18 grudnia 2011 r., możesz starać się o zwrot opłat i prowizji za wcześniejszą spłatę.
Ile masz czasu na wystąpienie o zwrot prowizji bankowej przy wcześniejszej spłacie kredytu?
Wszystko zależy od tego, kiedy nastąpiła wcześniejsza spłata kredytu. Punktem granicznym jest data wejścia w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego, a więc 9 lipca 2018 r.
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami Kodeksu cywilnego na ubieganie się o zwrot proporcjonalnie pomniejszonej części prowizji masz 6 lat od momentu wcześniejszej spłaty kredytu. Po tym czasie sprawa się przedawnia.
Jednak jeśli dokonałeś wcześniejszej spłaty kredytu przed 9 lipca 2018 r., to obowiązują Cię jeszcze stare przepisy i masz 10 lat na ubieganie się o zwrot prowizji.
Jaką kwotę możesz odzyskać?
Na zadane wyżej pytanie odpowiem: to zależy. Tak naprawdę każdy przypadek jest indywidualny, więc trudno wskazać jakiekolwiek widełki cenowe. Jednak możesz w miarę łatwo obliczyć chociażby, ile wyniósłby zwrot prowizji. Informację o jej wysokości na pewno masz zawartą w umowie kredytowej.
Przykładowo: Wziąłeś kredyt na 10 lat, a spłaciłeś go już po 3 latach. W związku z tym bank powinien Ci zwrócić 70% prowizji.
Jednak pamiętaj, że prowizja to nie jedyna opłata, którą bank powinien Ci zwrócić – oczywiście pomniejszoną o okres trwania kredytu. Dochodzą do tego również ubezpieczania do kredytu i i inne opłaty dodatkowe, więc kwota ta będzie jeszcze wyższa.
Czy banki zwracają należne opłaty przy wcześniejszej spłacie kredytów?
Wydawałoby się, że wyrok TSUE rozwiąże wszelkie wątpliwości związane ze zwrotem kosztów kredytu lub pożyczki, które zostały wcześniej spłacone. Niestety, jak pokazuje praktyka, banki nadal nie stosują jednolitych procedur.
Przykładowo: Według niektórych banków proporcjonalnym zwrotem prowizji objęte są umowy kredytowe zawarte od 18 grudnia 2011 r., a zdaniem innych tylko te po 11 września 2019 r.
Niestety, w większości banków czy firm pożyczkowych przy wcześniejszej spłacie kredytu nie dostaniesz automatycznie zwrotu prowizji. Co należy więc zrobić, aby uzyskać należne pieniądze?
Jak uzyskać zwrot prowizji?
Musisz złożyć do banku specjalny wniosek o zwrot prowizji kredytu, w którym poinformujesz bank o wcześniejszej spłacie zobowiązania finansowego. Powołaj się w nim na wyrok TSUE i art. 49 Ustawy o kredycie konsumenckim. Wydaje się proste, jednak w praktyce nie jest tak kolorowo.
Każda sprawa ma indywidualny charakter i wymaga przeanalizowania zapisów umowy, co zresztą skrzętnie wykorzystują banki, które niechętnie wydają pozytywne decyzje dotyczące zwrotu. Dlatego według nas zawsze warto skonsultować się ze specjalistą i to jemu powierzyć sprawę. Konsultacja z prawnikiem i przygotowanie przez niego profesjonalnego wezwania do zwrotu środków może być skuteczniejsze niż samodzielne zajmowanie się sprawą.