Wielu z nas nie widzi różnicy między zaliczką a zadatkiem. Często używamy tych pojęć zamiennie. W końcu i jedno, i drugie dajemy sprzedającemu w tym samym celu – na poczet wykonanej w przyszłości umowy. Warto jednak wiedzieć, że to dwie różne rzeczy. Kiedy ta wiedza przyda się nam najbardziej? Kiedy będziemy chcieli kupić od kogoś wartościową rzecz, np. mieszkanie czy samochód.
Jaka jest więc różnica między zadatkiem a zaliczką? Wyjaśniam poniżej.
Czym jest zadatek?
Zadatek to rodzaj zabezpieczenia pieniężnego lub rzeczowego wręczanego w trakcie zawierania umowy przedwstępnej. Ma być dla obu stron takiej umowy gwarancją, że to, no co się umówili, dojdzie do skutku.
Czy zadatek jest zwrotny?
Z racji tego, że zadatek jest rodzajem zabezpieczenia nie podlega zwrotowi. Znajdujesz mieszkanie/ dom/ samochód czy inną wartościową rzecz, którą chcesz kupić. Podpisujesz ze sprzedającym umowę przedwstępną, wpłacasz zadatek i czekasz na podpisanie właściwej umowy sprzedaży. Jeśli w tym czasie zrezygnujesz z zakupu, to tracisz wpłacony zadatek. Jeśli zaś sprzedający wycofa się ze sprzedaży, to musi Ci zwrócić dwukrotność wpłaconej przez Ciebie kwoty.
UWAGA: Wyjątkiem jest sytuacja, w której obie strony umowy podejmują decyzję, że transakcja nie dojdzie do skutku. Wtedy zadatek wraca do osoby, która go wpłaciła.
| Case study. Znalazłeś dla siebie wymarzone mieszkanie na rynku wtórnym i zdecydowałeś się na jego zakup – musisz jednak ubiegać się o kredyt na tę transakcję, a to trwa ok. miesiąca. Podpisujesz więc ze sprzedającym umowę przedwstępną i przekazujesz w formie zadatku 10% wartości nieruchomość sprzedającemu. To zabezpieczenie zarówno dla Ciebie, jak i dla sprzedającego. Jeśli Ty otrzymasz kredyt, a sprzedający wycofa się ze sprzedaży, to będzie Ci musiał zwrócić dwukrotność zadatku jako rodzaj rekompensaty za niewywiązanie się z umowy. Jeśli Ty nie otrzymasz kredytu lub zrezygnujesz z zakupu tej nieruchomości, to sprzedający zatrzyma wpłacony zadatek – będzie to dla niego rodzaj rekompensaty za stracony czas. Sprzedający musiał wycofać ogłoszenie ze sprzedaży, stracił czas, czekając na Ciebie, a transakcja nie doszła do skutku. |
Co to jest zaliczka?
Zaliczka to częściowa zapłata za usługę lub towar na poczet przyszłej usługi lub zakupu towaru. To po prostu część kwoty, którą trzeba zapłacić, można nawet powiedzieć, że pierwsza rata opłaty. Umawiasz się ze stolarzem na wykonanie zabudowy kuchennej i dajesz mu zaliczkę, którą on przeznacza na zakup niezbędnych materiałów. Jej wysokość i termin wpłaty ustalacie indywidualnie, nie ma co do tego żadnych odgórnych regulacji prawnych.
Czy zaliczka jest zwrotna?
Zaliczka zwracana jest w całości. Nie ma tu znaczenia, czy z umowy nie wywiązał się biorący zaliczkę czy dający. W obydwu sytuacjach podlega ona zwróceniu. Co to oznacza? Że zaliczka nie stanowi zabezpieczenia umowy. Jej wysokość i termin wpłaty strony ustalają indywidualnie i nie ma co do tego żadnych regulacji prawnych.
| Case study: Zamówiłeś w sklepie drzwi. Sprzedawca pobrał zaliczkę w wysokości 20% wartości, ponieważ musiał zamówić je u producenta i ściągnąć do sklepu. Po tygodniu okazało się jednak, że znalazłeś sklep, który ma drzwi dostępne od ręki i zrezygnowałeś z transakcji. Sprzedawca ma obowiązek zwrócić wpłaconą przez Ciebie zaliczkę. UWAGA: Sprzedawca może potrącić opłatę na pokrycie poniesionych już kosztów, np. transportu, jeśli nie wyklucza tego zapis w umowie. |
- Dałem pieniądze wykonawcy, ale nie wiem, czy była to zaliczka, czy był to zadatek?
Zdarza się i tak, że podpisujemy z kimś umowę, wpłacamy część kwoty, ale nie wiemy i umowa też o tym nie mówi, czy było to na poczet zadatku czy zaliczki. Prawo jest w tej kwestii jednomyślne. Otóż zgodnie z art. 394 § 1 Kodeksu cywilnego, jeśli przy zawarciu umowy jedna strona wręcza drugiej jakąś kwotę, to przyjmuje się, że ta przekazana kwota stanowi zadatek.Podsumowując: jeśli w trakcie zawierania umowy dajemy jakąś kwotę, a nie umawiamy się dlaczego ją wpłacamy, to należy ją uznać za zadatek.
- A co jeśli jednego dnia podpiszemy ze sprzedającym/ wykonawcą umowę, a drugiego wykonamy przelew?
Taka kwota również – zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego – jest traktowana jako zadatek.
Różnice między zadatkiem a zaliczką – podsumowanie
W sytuacji, kiedy umowa zostanie wykonana prawidłowo i terminowo, nie ma większej różnicy czy zdecydowałeś się na wpłatę zaliczki czy zadatku. I jedno, i drugie zostanie zaliczone na poczet zawartej w umowie całkowitej wartości transakcji. Różnice pojawiają się, kiedy, to na co się umówiłeś ze sprzedającym, nie dojdzie do skutku.
| Kiedy umowa nie dojdzie do skutku… | Zadatek | Zaliczka |
| z winy kupującego | zatrzymuje sprzedający | zostaje zwrócona kupującemu |
| z winy sprzedającego | zostaje zwrócony w podwójnej wysokości kupującemu | zostaje zwrócona kupującemu |
| za zgodą obydwu stron umowy | zostaje zwrócony kupującemu w takiej samej wysokości | zostaje zwrócona kupującemu |
Zaliczka czy zadatek – co wybrać?
Będziesz niedługo podpisywał umowę i zastanawiasz się, na które rozwiązanie się zdecydować?
Jeśli zależy Ci na zabezpieczeniu swojego interesu i zwiększeniu szansy, że umowa dojdzie do skutku, to wpłać sprzedającemu zadatek. Jeśli sprzedający mimo wszystko z jakichś powodów nie wywiąże się z zawartej z Tobą umowy, to przynajmniej będzie Ci musiał zwrócić dwukrotnie wyższy zadatek.
Zdawałeś sobie wcześniej sprawę z tego, że są aż takie różnice między zaliczką a zadatkiem? A może korzystałeś już z której z tych form przedpłaty? Może ktoś musiał Ci zwrócić dwukrotność zadatku? Daj znać w komentarzach! A jeśli nadal masz wątpliwości, co wybrać – pytaj śmiało!
fot. depositphotos