Wskaźnik inflacji – czym jest? Kto go oblicza? Jakie są przyczyny i skutki wysokiej inflacji?

O to, żeby inflacja w naszym kraju była optymalna, dba Narodowy Bank Polski (NBP). Dane na jej temat pochodzą z Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), który bada stopę inflacji i co miesiąc przedstawia wyniki analizy zmian zarówno cen towarów oraz usług, jak i wydatków Polaków na tego typu potrzeby.

Co to jest inflacja? Przyczyny i skutki wysokiej inflacji

Stopa inflacji to wskaźnik, który odzwierciedla wzrost cen towarów i usług w określonym czasie. GUS podaje informacje o inflacji co miesiąc, a także w ujęciu rocznym, półrocznym i kwartalnym, dzięki czemu łatwo można zaobserwować, czy wskaźnik ten rośnie, spada, czy też pozostaje na niezmienionym poziomie. Inflacja w Polsce w ostatnich latach nieznacznie rośnie, przez co za tę samą kwotę Polacy mogą współcześnie nabyć mniej towarów niż wcześniej, kiedy wskaźnik był niższy.

Przyczyny takiej sytuacji są jasne. Najczęstszą przyczyną wzrostu stopy inflacji jest nadmierna podaż pieniądza w gospodarce, np. duży i szybki wzrost płac. Wśród powodów wzrostu inflacji wymienia się także:

• niezrównoważony budżet państwa – kiedy wydatki z budżetu znacznie przekraczają wpływy; zbyt duże wydatki na inwestycje finansowane ze środków publicznych;
• duży i nagły wzrost cen surowców energetycznych;
• ograniczenie podaży dóbr i wysokie koszty produkcji;
• wysokie podatki.

Rodzaje inflacji i kryteria podziału

Opracowania naukowe wymieniają różne kryteria podziału inflacji, ale najpopularniejsze są dwa – kryterium przyczyny i kryterium tempa/natężenia wzrostu. 

Trzy najpopularniejsze typy inflacji z uwzględnieniem przyczyny wzrostu wskaźnika to:

• inflacja popytowa – powstaje, kiedy w gospodarce jest za dużo pieniędzy, a popyt na dane towary czy usługi przewyższa podaż;
• inflacja kosztowa – kiedy ceny rosną (a siła nabywcza pieniądza spada) z powodu rosnących kosztów produkcji towarów i dostarczania usług;
• inflacja wewnętrzna – kiedy powodem wzrostu cen są charakterystyczne dla danej gospodarki zjawiska strukturalne i instytucjonalne.

Szybkość wzrostu inflacji jako kryterium podziału pozwala wyróżnić:

• inflację pełzającą – do 5% rocznie,
• inflację umiarkowaną, zwaną też kroczącą – 5–10% rocznie,
• inflację galopującą – powyżej 20% rocznie,
• hiperinflację – ponad 150% miesięcznie; na tym poziomie inflacja w Polsce była w latach 1989–1990.

Jak walczyć z wysoką inflacją? Narzędzia

Poziom inflacji w znacznym stopniu wpływa na oszczędności, które nie generują zysku. Aby nie stracić, lepiej nie trzymać pieniędzy „w skarpecie”, tylko je zainwestować. Na rynku finansowym są instrumenty obciążone zarówno bardzo niskim, średnim, jak i wysokim ryzykiem, dlatego każdy może znaleźć opcję odpowiednią dla siebie, biorąc pod uwagę oczekiwaną stopę zwrotu (im większe ryzyko, tym większy potencjalny zysk z inwestycji).

Do „najbezpieczniejszych” należą lokaty bankowe i konta oszczędnościowe, a także obligacje skarbowe (np. nowe obligacje 500 plus). Nieco większe ryzyko dla inwestora stwarzają fundusze inwestycyjne i obligacje korporacyjne, generujące (potencjalnie) proporcjonalnie większy zysk. Fundusze inwestycyjne w zależności od tego, w co inwestują, mogą być dobrą opcją także dla inwestorów akceptujących wysokie ryzyko inwestycyjne.