Co to jest podatek od pożyczki prywatnej?
Zacznijmy od wyjaśnienia, co określamy jako podatek od pożyczki prywatnej. Jest to podatek od czynności cywilnoprawnych PCC. Jest on obowiązkowy, gdy pożyczka jest udzielana prywatnie, czyli przez osoby/podmioty, które nie prowadzą żadnej działalności w tym zakresie. Oznacza to zatem, że – w niektórych przypadkach (o nich opowiem później) – pożyczając pieniądze od osób prywatnych, np. od członka rodziny czy znajomego, musisz odprowadzić podatek PCC. Ta sama zasada dotyczy pożyczki udzielonej w ramach social lendingu (więcej o tym w naszym opracowaniu o pożyczkach społecznościowych). Jest to rodzaj pożyczki prywatnej, tyle że udzielanej przez nieznane osoby, które również nie prowadzą działalności gospodarczej związanej z pożyczaniem pieniędzy.
Kiedy powstaje obowiązek zapłaty podatku od pożyczki? W sytuacji, gdy pożyczka jest udzielana prywatnie, czyli nie przez wyspecjalizowane firmy, które zajmują się tym na co dzień. Polacy zazwyczaj pożyczają pieniądze od najbliższych, gdy nie mają zdolności kredytowej i ciężko im uzyskać pożyczkę w banku czy firmie pożyczkowej.
Jak widzisz, pożyczki prywatne również obowiązują przepisy prawa. Mało kto zdaje sobie sprawę z faktu, że zaciągając takie zobowiązanie, należy zapłacić podatek od pożyczki i warto mieć spisaną umowę pożyczki.
Ile wynosi podatek PCC?
Wiemy, czym jest podatek PCC, czas poznać jego wysokość. Podatek od pożyczki udzielonej prywatnie wynosi 0,5% podstawy opodatkowania, czyli od pożyczonej kwoty.
Takie pożyczki nie podlegają przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, jakie obowiązują w przypadku kredytów czy pożyczek, dlatego niosą ze sobą spore ryzyko. Osoba zaciągająca zobowiązanie nie jest w pełni chroniona przed ewentualnymi nieuczciwymi zachowaniami wierzyciela, np. wysokimi odsetkami za opóźnienia w spłacie. Jak powszechnie wiadomo, „z rodziną dobrze wychodzi się tylko na zdjęciu”, w związku z tym nawet pożyczając pieniądze od najbliższych osób, można wpaść w tarapaty.
W przypadku podatku od pożyczki prywatnej znaczenie ma również to, od kogo pożyczamy pieniądze. Jest to o tyle ważne, że w niektórych przypadkach można liczyć na zwolnienie z obowiązku płacenia podatku PCC. Są pewne wyjątki, które zwalniają z jego zapłaty.
Kiedy nie trzeba płacić podatku od pożyczki prywatnej?
Są sytuacje, kiedy nie musisz płacić podatku PCC. Jest to zależne od kwoty pożyczki uzyskanej w danym okresie, a także tego, do której grupy podatkowej należy osoba, która udzieliła Ci finansowania – jaki jest stopień waszego pokrewieństwa.
Z obowiązku zapłaty podatku od pożyczki zwolniony jesteś gdy:
- Pożyczki prywatnej udzieliła Ci osoba należąca do I grupy podatkowej, jeżeli kwota pożyczki od jednej osoby w ciągu 5 lat nie przekracza 9 637 zł.
Ma to zastosowanie do pożyczki udzielonej przez: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodziców, dziadków), pasierba, rodzeństwo, zięcia, synową, teściów, ojczyma, macochę.
- Pożyczka udzielana jest przez małżonków, wstępnych, zstępnych, pasierba, ojczyma i macochę – wtedy możesz skorzystać ze zwolnienia od podatku PCC bez limitu kwotowego pożyczek.
Aby móc skorzystać z tego rozwiązania, musisz złożyć druk PCC-3 odnośnie podatku od czynności cywilnoprawnych do właściwego organu podatkowego. Masz na to 14 dni od momentu udzielenia pożyczki prywatnej.
Ważne! Musisz udokumentować otrzymanie pożyczki od osoby bliskiej – dlatego powinna ona zostać przesłana przelewem na Twój rachunek bankowy albo rachunek prowadzony przez SKOK lub przekazem pocztowym.
Kto musi zapłacić podatek od pożyczki?
Podatek od pożyczki prywatnej zawsze musi zapłacić pożyczkobiorca. W tym celu należy złożyć odpowiednią deklarację. Jest na to tylko 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki.
Warto zaznaczyć, że deklarację (druk PCC-3) należy wypełnić za każdym, gdy zaciągasz pożyczkę od rodziny czy znajomych. Nie ma znaczenia, czy obowiązuje Cię zwolnienie z płacenia podatku PCC.
Musisz złożyć druk PCC-3 i w przypadku braku zaistnienia sytuacji umożliwiających zwolnienie z podatku, zapłacić odpowiednią kwotę.
Obowiązek zapłaty podatku od pożyczki dotyczy też osoby jej udzielającej, ale w określonej sytuacji. Nie jest to podatek PCC tylko dochodowy i należy go opłacić wtedy, gdy udzielona pożyczka miała charakter odpłatny, czyli gdy pożyczający musiał oddać więcej, niż pożyczył.
Pamiętaj! Masz 14 dni od uzyskania pożyczki, na poinformowanie o tym fakcie urzędu skarbowego poprzez wypełnienie druku PCC-3. Jeśli przekroczysz limit pożyczki wynoszący 9 637 zł, musisz wyliczyć wysokość podatku do zapłacenia, zgłosić to na druku PCC-3, a następnie opłacić – zachowując nadal termin 14 dni od otrzymania pożyczki prywatnej.
Co w przypadku niezapłacenia podatku od pożyczki?
Jak wspomniałam wyżej, zawsze musisz poinformować urząd skarbowy o udzielonej Ci pożyczce przez bliskich. Niewywiązanie się z tego obowiązku, niestety może być bardzo kosztowne. Standardowa stawka podatku PCC to 0,5% wartości pożyczki. Jednak w przypadku braku zgłoszenia do organu podatkowego, będziesz musiał zapłacić stawkę sankcyjną podatku. Wynosi ona aż 20% wartości pożyczki.
Podatek PCC a umowa pożyczki
Pożyczając pieniądze od rodziny lub znajomych, mało kto myśli o spisaniu umowy. Niestety, w życiu są różne sytuacje, dlatego, aby uniknąć niedomówień i pretensji, zawsze należy spisać umowę pożyczki w formie papierowej i podpisać.
Jest to też ważne ze względów podatkowych, ponieważ musisz udokumentować Urzędowi Skarbowemu fakt zaistnienia pożyczki prywatnej, tak aby była jasność co do wysokości pożyczki, od której ma być naliczany podatek PCC. Dlatego też środki z tytułu pożyczki powinny zostać wysłane przelewem bankowym, wpłacone na Twoje konto lub wysłane przekazem pocztowym. Dzięki temu będziesz miał dowód otrzymania określonej w deklaracji PCC sumy pieniędzy, który przedstawisz w skarbówce.
Podatek od pożyczki 2021 – jakie zaszły zmiany w przepisach?
Choć już sama konieczność zapłaty podatku PCC w wysokość 0,5% wartości pożyczki, budzi niechęć wśród wielu osób, to warto nadmienić, że jeszcze kilka lat temu była ona wyższa. Wynosiła 2%. Jej wysokość zmieniła się od 1 stycznia 2019 roku. W związku z tym zarówno w 2020 r., jak i obecnie – w 2021 r. podatek od pożyczki wynosi 0,5%.
Zmiany w przepisach wprowadziły również podatnikom możliwość złożenia jednej zbiorczej deklaracji PCC-3, dotyczącej min. 3 czynności cywilnoprawnych dokonanych w danym miesiącu.
Przykładowo, gdy w sierpniu zaciągniesz kilka pożyczek prywatnych, to możesz je rozliczyć za pomocą jednego formularza PCC-3 i wpłacając podatek zbiorczy.
Podatek od pożyczki od znajomych
Przepisy wprowadzone po 1 stycznia 2019 r. wprowadziły zmiany w przypadku zwolnień z obowiązku podatkowego od umów zawartych ze znajomymi i osobami obcymi.
Przed datą wprowadzenia zmian, jeśli zaciągnąłeś pożyczkę od osób spoza rodziny, to również mogłeś uzyskać zwolnienie z podatku PCC. Warunkiem było, aby suma udzielonych Ci pożyczek od znajomych nie przekroczyła w ciągu 3 lat:
- kwoty 5 000 zł od jednego podmiotu
- lub 25 000 zł od kilku pożyczkodawców.
Wraz z wprowadzeniem zmian, to się zmieniło. Obecnie podatek od pożyczki od znajomych należy zapłacić zawsze. Jedynym wyjątkiem od tej reguły, jest sytuacja, gdy pożyczka nie będzie wyższa niż 1 000 zł.
Ważne! Powyższe przepisy dotyczące podatku PCC dotyczą także pożyczek, które są udzielane np. z funduszów zakładowych/kas zapomogowo-pożyczkowych, a także udzielanych przez wspólnika spółce kapitałowej.
fot. Steve Buissinne z Pixabay