Średnia krajowa 2021 w Polsce – szczegółowe dane

[Aktualizacja: 29.07.2021 roku]

Wartość średniej krajowej obliczana jest na wiele różnych sposobów, przez co niektóre dane są sprzeczne i niemiarodajne. Bez wątpienia temat ten budzi wiele kontrowersji. Sprawdź więc, co to jest średnia krajowa, ile wynosi oraz jak jest liczona!

Średnia krajowa – co to takiego?

Średnia krajowa, czyli przeciętne wynagrodzenie, jest to średnia płaca obliczana dla danego kraju, sektora gospodarki oraz przedsiębiorstwa. Pod uwagę brana jest liczba pracowników w danym sektorze oraz konkretny okres pracy – Główny Urząd Statystyczny przygotowuje zestawienie przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc kalendarzowy.

Sposobów na jego wyliczenie jest jednak kilka, przez co temat ten budzi wiele kontrowersji ze względu na niemiarodajne wyniki. Wielu pracowników jest po prostu zdziwionych, że średnia krajowa w jego branży nie pokrywa się, a wręcz jest o wiele wyższa, niż ich realne wynagrodzenie. Zewsząd pada więc mnóstwo pytań, Kto u nas w Polsce tak dużo zarabia? Bo podawana przez GUS przeciętna pensja, to marzenie wielu Polaków…

W jaki sposób oblicza się średnią krajową?

Średnia krajowa w Polsce jest regularnie wyliczana przez Główny Urząd Statystyczny. Podawana jest w ujęciu brutto, co oznacza, że wliczony w to jest podatek dochodowy PIT oraz składki na ubezpieczenie emerytalne, chorobowe i rentowe. Comiesięczne wyliczenia GUS-u nie dotyczą jednak całego rynku, a firm, w których zatrudnionych jest min. 10 osób. Tych na rynku jest zaledwie ok. 5%! W raportach nie są ujęte małe i mikroprzedsiębiorstwa, które stanowią zdecydowaną większość na polskim rynku.

Dlaczego więc wyliczenia GUS-u nie są miarodajne?

Średnie krajowe, podawane co miesiąc przez GUS, nie odzwierciedlają faktycznej sytuacji panującej na polskim rynku ze względu na rodzaj przedsiębiorstw branych pod uwagę podczas obliczeń. W obliczeniach brakuje małych i mikroprzedsiębiorstw, w których liczba zatrudnionych pracowników wynosi maks. 9 osób. A tych było w 2017 roku 2 073,6 tys.

Ile wynosi średnia krajowa w Polsce w 2021 roku?

A jak kształtuje się wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w bieżącym roku? GUS publikuje regularne obwieszenia w połowie każdego miesiąca. Dotyczą one wysokości średniego wynagrodzenia za miesiąc poprzedni. Ostatnia publikacja informowała o przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu brutto w czerwcu 2021 r.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czerwcu 2021 r. wynosi 5 802 zł brutto.

Ile wynosiła średnia krajowa w Polsce w latach 2000 – 2018?

Przedstawię Ci tabelę, w której wypisałam średnie krajowe w Polsce w poszczególnych latach. Dane pochodzą z GUS-u i dotyczą przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej oraz w sektorze przedsiębiorstw.

Średnia krajowa w gospodarce narodowej

Gospodarka narodowa obejmuje wszystkie działalności gospodarcze prowadzone na terytorium danego kraju. Dzieli się na pięć sektorów:

• I – rolnictwo, rybołówstwo, leśnictwo,
• II – przemysł wydobywczy, górnictwo i przetwórstwo, budownictwo,
• III – handel, gospodarka komunalna i mieszkaniowa, transport, łączność,
• IV – finanse, ubezpieczenia, marketing, reklama, obrót nieruchomościami,
• V – edukacja, badania naukowe, turystyka i rekreacja, ochrona zdrowia, opieka społeczna, administracja państwowa, wymiar sprawiedliwości, wojsko, policja.

Główny Urząd Statystyczny raz w roku przedstawia wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za poprzedni rok. Pod uwagę brana jest wysokość wynagrodzenia osobowego brutto, honorariów za prace wynikające z umowy o pracę oraz dodatkowych wynagrodzeń rocznych. Suma tych wynagrodzeń w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych pracowników w danym okresie pozwala uzyskać wysokość średniej krajowej za dany rok. Pod uwagę nie są brane wynagrodzenia osób zatrudnionych za granicą, uczniów oraz wykonujących pracę nakładczą.

Średnie wynagrodzenie w gospodarce narodowej w Polsce z roku na rok rośnie. W 2018 roku wyniosło 4 585,03 zł brutto, co daje 3 307,26 zł netto („na rękę”). W porównaniu do 2017 roku możemy zauważyć wzrost przeciętnego wynagrodzenia w naszym kraju o ok. 8%.

Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw

Sektor przedsiębiorstw jest częścią składową całej gospodarki narodowej. Dotyczy on przedsiębiorstw, w których liczba zatrudnionych pracowników przekracza 9 osób. W grudniu 2016 roku liczba osób zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw wyniosła 5 798,9 tys. osób.
Główny Urząd Statystyczny prezentuje dane o przeciętnym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw w ujęciu miesięcznym, kwartalnym, a także rocznym – w styczniu każdego roku publikowane są dane za poprzedni rok.
Średnia krajowa to stosunek sumy wynagrodzeń brutto i honorariów wypłaconych osobom zatrudnionym na umowę o pracę oraz wypłat z tytułu udziału w zysku do podziału lub z nadwyżki bilansowej w spółdzielniach do liczby pracowników w danym okresie. Wykluczone są osoby zatrudnione za granicą, uczniowie oraz wykonujący pracę nakładczą.

Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw, w których zatrudnionych jest powyżej 9 pracowników, również sukcesywnie rośnie. W grudniu 2019 roku wyniosła 5 604,25 zł brutto, czyli 3 971,69 zł netto.

Średnia krajowa w poszczególnych województwach

Zastanawiasz się, w których województw ludzie zarabiają najwięcej? GUS przygotowuje również zestawienie danych dla poszczególnych województw. Jak się okazuje, to właśnie pracownicy z mazowieckiego dostają najwyższe pensje. Ile wynosi średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw w danym województwie?

Jak widać, zarobki są bardzo różne w poszczególnych rejonach Polski. Różnica między średnimi zarobkami w województwie mazowieckim a warmińsko-mazurskim wynosi aż 2 026 zł! Przyczyną jest duża liczba wielkich, międzynarodowych firm, które mają swoje siedziby w stolicy Polski oraz w dużych miastach, w których wysoki jest również koszt utrzymania, co wpływa na wyższe wynagrodzenie.

Kto zarabia w Polsce najwięcej?

Trudno jednoznacznie określić, kto w naszym kraju zarabia najwięcej. Pisaliśmy o tym, ile zarabia prezes, dyrektor oraz doradca klienta w banku. Roczne wynagrodzenie prezesa mBanku wyniosło w 2018 roku aż 5 mln zł. Porównując to z miesięcznym średnim wynagrodzeniem brutto, trudno w to uwierzyć, ale takie są realia. Nie każdy z nas może jednak zostać prezesem czy dyrektorem banku lub korporacji. Dlatego zejdę na ziemię i przyjrzę się zarobkom w bardziej powszechnych zawodach.

Pracownik fizyczny vs umysłowy

Do najlepiej płatnych zawodów w Polsce zalicza się te związane z branżą IT (sprawdź Ile zarabia programista), finansową oraz reklamową. Zarobki w branży IT ujawnił portal Gratka.pl. Możemy wyczytać, że w 2018 roku programiści zarabiali 8 000 – 21 000 zł brutto, analitycy od 8 000 do 18 000 zł brutto zaś projektanci od 16 000 do 25 000 zł brutto . W Raporcie płacowym 2018 r. Trendy na rynku pracy Hays znajdziemy również wysokości wynagrodzeń w innych branżach. Całkiem pokaźną sumkę otrzymują starsi prawnicy, których pensja opiewa na 25 000 zł oraz menadżerowie ds. podatków zarabiający ok. 20 000 zł brutto. W branży marketingowej również nie brak stanowisk dobrze płatnych. Brand manager marki może liczyć na 18 000 zł, dyrektor generalny FMCG na 40 000 zł, zaś analityk ds. rozwoju na 12 000 zł brutto.

Pracownicy fizyczni, mimo ogromnego wysiłku wkładanego w codzienną pracę, nie mogą pochwalić się tak dobrymi zarobkami. Częściej jest to minimalna krajowa niż zarobki na poziomie programisty IT.

Małe miejscowości vs duże miasta

Największe zarobki odnotowane zostały w większych miastach – pierwsze miejsce należy do stolicy Polski. Tuż za Warszawą najlepiej zarabiają mieszkańcy Gdańska i Katowic. Ich pensja, w teorii, wynosi od 5 972 zł brutto wzwyż. Najniższe pensje otrzymują zaś białostoczanie.

Kobiety vs mężczyźni

Z najnowszego raportu PARP Rynek pracy, edukacja, kompetencje – marzec 2019 wynika, że kobiety są traktowane przez pracodawców coraz bardziej wyrównanie. Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju nasz kraj znalazł się na ósmym miejscu w zestawieniu równego traktowania obu płci na rynku pracy – to najlepszy wynik w historii! Pod uwagę brane były takie czynniki, jak wynagrodzenie oraz stopa bezrobocia. Choć nadal widoczne jest różnica w zarobkach, z raportów Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wynika, że w 2018 roku mężczyźni zarabiali średnio 3 632 zł netto, zaś kobiety o ponad 1 000 zł mniej, bo 2 432 zł netto.

Jeśli zaś chodzi o stanowiska zajmowane przez kobiety na wyższych szczeblach, to płeć piękna zdecydowanie najlepiej sobie radzi w grupie menadżerek – kobiety zajmują 47% stanowisk.

Średnia krajowa a dominanta – jakie są różnice w kwotach?

Dominanta to kwota, która dominuje wśród wynagrodzeń w danej grupie badanych. GUS publikuje wysokość dominanty wśród Polaków tylko raz na dwa lata. Jak łatwo się domyślić, kwota ta jest całkowicie różna od podawanej co miesiąc średniej krajowej. Co więcej, dominanta jest nawet o połowę niższa od przeciętnego wynagrodzenia. Przykładowo, w 2016 roku dominanta wyniosła 2 074,03 zł brutto, czyli tylko 1 500 zł netto! Średnia krajowa dla analogicznego okresu wyniosła zaś 4 346,76 zł brutto, czyli 3 094 zł na rękę. Prawda jest taka, że to właśnie dominanta dokładniej oddaje realne zarobki Polaków.

Najniższa krajowa a średnia krajowa – różnice

Jak już wspomniałam, średnia krajowa nijak ma się do realnych zarobków w naszym kraju. Bardziej wiarygodnym kryterium jest najniższa krajowa netto w Polsce, którą spora część rodaków co miesiąc otrzymuje od swojego pracodawcy. Minimalne miesięczne wynagrodzenie w Polsce w 2021 roku wynosi:

• 2 800 zł brutto,
• 2 017,67 zł netto 

Średnia krajowa jest więc ponad dwa razy wyższa niż najniższa krajowa, co daje ogromną różnicę!

Wysokość średniej krajowej nie jest miarodajnym czynnikiem określającym zarobki w naszym kraju. Do ich wyliczeń brane są pod uwagę tylko przedsiębiorstwa zatrudniające więcej niż 9 osób oraz pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę. Zdecydowanie bardziej wiarygodnym źródłem jest dominanta, czyli kwota dominująca wśród wynagrodzeń w Polsce. Ta, jest ponad dwukrotnie niższa niż średnia krajowa…

Fotografia: Michael Longmire