Czym są stopy procentowe? Rodzaje stóp procentowych i ich znaczenie

Stopy procentowe mają ogromne znaczenie dla gospodarki – stopy procentowe banku centralnego służą do regulacji ilości pieniądza na rynku. Przekłada się to na stopy procentowe rynku międzybankowego i wpływa także na przeciętnego Kowalskiego – od stóp NBP zależy oprocentowanie kredytów i depozytów bankowych.

Podstawowe znaczenia stopy procentowej

Powszechnie przyjmuje się, że stopa procentowa to cena danego kapitału, która przysługuje jego posiadaczowi lub posiadaczom po określonym czasie na skutek udostępnienia tego kapitału. Innymi słowy, stopa procentowa może być traktowana jako koszt zwrotny kapitału. Może być zarówno dodatnia, jak i ujemna.

Pojęcie stopy procentowej powszechnie występuje w relacjach inwestorskich. Może być rozumiana jako wynagrodzenie dla inwestora, który ulokował swój kapitał w zamian za wynagrodzenie. Odsetek tego wynagrodzenia względem wkładu inwestycyjnego będzie wówczas oznaczał stopę procentową zwrotu z przedsięwzięcia.

W kontekście inwestycji bankowych i kredytów wyróżnia się dwa typy stopy procentowej. Oba z nich są bardzo ważne dla inwestorów i kredytobiorców:

• nominalna stopa procentowa – oprocentowanie umowne ustalone przez bank,
• realna stopa procentowa – nominalna stopa procentowa pomniejszona o oczekiwaną stopę inflacji – takie faktycznie jest oprocentowanie lokaty czy kredytu po uwzględnieniu inflacji.

Stopy procentowe Narodowego Banku Polskiego

Gospodarki większości państw na świecie regulowane są poprzez powołaną do tego instytucję, nazywaną bankiem centralnym. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski (NBP). Kierunek polityki monetarnej NBP kreowany jest przede wszystkim przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP). Organ ten ma na celu m.in. osiąganie pożądanej wartości inflacji. Podstawowym narzędziem realizowania polityki pieniężnej jest ustalanie wysokości stóp procentowych banku centralnego. Rada Polityki Pieniężnej może podwyższać lub obniżać stopy procentowe.

Mówiąc o stopach procentowych banku centralnego, należy wyróżnić następujące rodzaje:

• stopa procentowa referencyjna – dotyczy operacji otwartego rynku na rynku międzybankowym, a konkretnie tych, które związane są z obrotem krótkoterminowymi papierami wartościowymi,
• stopa redyskontowa – narzuca cenę, po której bank centralny może kupować weksle od banków komercyjnych, które weszły w posiadanie ich poprzez zakup od własnych klientów,
• stopa depozytowa – każdego dnia wszystkie banki składają jednodniowe depozyty pieniężne w banku centralnym. Stopa depozytowa określa ich oprocentowanie, a co za tym idzie – w praktyce wyznacza minimalne oprocentowanie na rynku,
• stopa lombardowa – parametr, który wyznacza wysokość oprocentowania pożyczek, jakich bank centralny udziela bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych.

Rynkowe stopy procentowe – WIBOR, LIBOR i inne

Mianem rynkowych stóp procentowych zwykle nazywa się oprocentowanie kredytów i depozytów, z tą jednak różnicą względem stóp banku centralnego, że dotyczą one sektora międzybankowego oraz kredytów i depozytów udzielanych klientom, osobom i podmiotom spoza tego sektora. To właśnie rynkowe stopy procentowe wyrażają rzeczywistą wartość pieniądza na rynku pozabankowym. Do najpopularniejszych stóp tego typu zaliczyć trzeba:

• WIBOR – polska stopa procentowa wyznaczająca cenę, po której jeden bank jest skłonny udzielić kredytu innemu bankowi (warto wiedzieć, że operacje tego typu wykonywane są cały czas),
• WIBID – polska rynkowa stopa procentowa, po której bank może przyjąć środki w depozyt od innych banków,
• LIBOR – londyńska stopa określająca oprocentowanie depozytów i kredytów na rynku międzybankowym w Wielkiej Brytanii, ustalana dla pięciu głównych walut świata (USD, EUR, CHF, GBP, JPY).
• EURIBOR – stopa oprocentowania depozytów i kredytów dla rynku międzybankowego w strefie euro.