Co to jest recykling? Jak segregować odpady?

Czy wiesz, że aż ok. 70% śmieci w Polsce trafia na wysypiska? Nie wszystkie z nich muszą tam kończyć! Duża część nadaje się do powtórnego wykorzystania, a tylko mniej niż 30% tych odpadów trafia do recyklingu. Dla porównania, u naszych zachodnich sąsiadów, ok. 45% śmieci poddawanych jest recyklingowi, a tylko 0,5% ląduje na wysypiskach – reszta jest spalana lub kompostowana. Zdecydowanie powinniśmy brać przykład z Niemców. Dlaczego? Czym jest recykling i dlaczego jest tak ważny? Sprawdź najważniejsze informacje na jego temat i sam wyciągnij wnioski.

Co to jest recykling?

Recykling jest jedną z metod ochrony środowiska, której celem jest zmniejszenie liczby odpadów i zużycia surowców naturalnych. Za recykling uznawane jest powtórne wykorzystanie odpadów i ich przetworzenie na materiał, z którego powstanie nowy produkt. Główną ideą recyklingu jest maksymalne wykorzystanie dostępnych odpadów przy jak najmniejszym nakładzie surowcowym oraz energii. Przetwarzanie surowców wtórnych ma na celu ograniczenie eksploatacji tych dóbr naturalnych po to, aby nie zabrakło ich w przyszłości.

Definicja recyklingu:

Kto wymyślił recykling?

Pierwszy na świecie system recyklingu powstał w 1895 roku w Nowym Jorku. Został stworzony przez George’a E. Waringa – inżyniera sanitarnego i reformatora obywatelskiego. Nakazał zbieranie i sortowanie śmieci z ulic niegdyś zasypanych obornikiem oraz różnego rodzaju odpadami.

Historia recyklingu w Europie

Dyrektywa 94/62/WE określająca poziomy odzysku i recyklingu opakowań i odpadów opakowaniowych została wprowadzona w 1994 roku na terenie Unii Europejskiej. Po dziesięciu latach doczekała się ona nowelizacji. Jej głównymi założeniami są:

• zapobieganie powstawaniu odpadów pochodzących z opakowań produktów,
• propagowanie opakowań nadających się do recyklingu,
• odzyskiwanie energii oraz surowców z odpadów,
• zmniejszenie liczby śmieci,
• użytkowanie wtórne materiałów pozyskanych z recyklingu.

W grudniu 2012 roku powstała Ustawa Śmieciowa, która reguluje opłaty za odprowadzanie odpadów i propaguje zmniejszenie liczby odpadów i odpowiednie zarządzanie nimi.

W 2015 roku został przyjęty projekt gospodarki UE o obiegu zamkniętym (ang. circular economy – wartość zasobów powinna być utrzymana w gospodarce tak długo, jak tylko to możliwe). Nowe przepisy dotyczą przede wszystkim projektowania opakowań ekologicznych, recyklingu tworzyw sztucznych i metod składowania odpadów. Polska jest w tym przypadku wciąż w tyle, argumentując to zbyt wysokimi kosztami wdrożeń strategii  Eco-friendly.

Ile śmieci produkują Polacy?

Prognozy nie są dobre – Polacy produkują coraz więcej śmieci. Jest to ściśle związane z konsumpcjonizmem, więcej kupujemy, więc i więcej śmiecimy. Prawie każdy towar jest opakowany – w folię, w pudełko plastikowe lub szklane, w reklamówkę. Choć reklamówki foliowe od 2018 roku są w Polsce płatne, to i tak nie zniknęły ze sklepów i wciąż są kupowane przez Polaków, mimo alternatywy jaką są torby ekologiczne, wielokrotnego użytku. Na terenie UE zużywa się obecnie 100 miliardów reklamówek rocznie. Większość z nich jest używana tylko raz, a jedna reklamówka rozkłada się przez kilkaset lat…

Dane opublikowane przez Główny Urząd Statystyczny nie są dla nas pozytywne. Raport na temat gospodarki odpadami i utrzymywania czystości w gminach pokazał całą prawdę o produkcji odpadów przez nasz naród. Z raportu wynika, że przeciętny Polak wyprodukował w 2017 roku aż 312 kilogramów śmieci! Czy wiesz, że to aż o 9 kilogramów odpadów więcej niż w roku poprzednim? Wychodzi na to, że niewiele brakuje nam do tego, by produkować 1 kg śmieci dziennie…

Łącznie w 2017 roku w Polsce zostało zebranych ok. 12 000 ton odpadów komunalnych! Do odzysku trafiło 55,6% tych śmieci, a do recyklingu przeznaczono 26,7%.

Recykling: jak to działa?

Recykling to system organizacji obiegu materiałów, które mogą być wielokrotnie przetwarzane. Proces ten składa się z kilku etapów. Do najważniejszych należą:

1. Segregacja – odpady są segregowane ze względu na ich rodzaj i tworzywo, z jakiego zostały wykonane. Najtańszym sposobem na pomyślny podział jest segregacja śmieci na etapie ich wytwarzania w domach czy firmach. Dlatego ważne jest, byś dbał o ich właściwy podział! W jaki sposób? O tym napiszę później.
   
2. Rozdrabnianie – wszelkie posegregowane odpady należy rozdrobnić, bo tylko w takiej formie nadają się do ponownej obróbki. Ten proces odbywa się w młynach.
3. Mycie – plastikowe pojemniki, butelki, etykiety czy odpady szklane są zazwyczaj zanieczyszczone, dlatego poddawane są myciu w specjalnych wannach w wodzie z dodatkiem środków czyszczących, po czym następuje ich osuszanie.
4. Wytaczanie – ostatnim etapem jest wytworzenie produktu końcowego powstałego z odpadów. Przykładowo z recyklingowego plastiku można wytworzyć długopis i inne artykuły biurowe.

Jakie są rodzaje recyklingu?

Recykling można podzielić ze względu na specyfikę obróbki odpadów oraz ze względu na zastosowanie przerabianego produktu.

Rodzaje recyklingu ze względu na obróbkę:

• recykling chemiczny – przetworzenie odpadu na materiały o innych właściwościach fizyczno-chemicznych; przykład: makulaturę można przetworzyć na materiał termoizolacyjny,
• recykling surowcowy – przetworzenie odpadu pod wpływem wysokiej temperatury do postaci surowców, z jakich został wytworzony; przykład: z butelki plastikowej PET można otrzymać glikol oraz kwas tereftalowy,
• recykling materiałowy – odzyskanie tworzyw sztucznych z odpadu; przykład: z folii można wytworzyć regranulaty, z których mogą powstać np. elementy maszyn czy worki na śmieci,
• recykling organiczny – obróbka tlenowa lub beztlenowa odpadów ulegających rozkładowi biologicznemu, odbywa się przy wykorzystaniu mikroorganizmów; przykład: powstanie materii organicznej,
• recykling termiczny – spalanie odpadów wykonanych z tworzyw sztucznych w celu uzyskania energii.

Rodzaje recyklingu ze względu na zastosowanie odpadów:

• ponowne zastosowanie – ponowne zastosowanie danego odpadu po niewielkiej obróbce; przykład: szklane butelki zwrotne,
• dalsze zastosowanie – nowe zastosowanie danego odpadu po obróbce biologicznej, fizycznej lub chemicznej; przykład: rozdrabnianie opon w celu pozyskania gumy np. do wykładzin, mat lub dywaników samochodowych,
• ponowne użytkowanie – odzyskiwanie odpadów do ich ponownego wykorzystania w produkcji; przykład: wraki pojazdów.

Co podlega recyklingowi?

Do recyklingu nadają się wszystkie odpady, z których można odzyskać materiały i surowce, lub takie, którym można dać drugie życie. Największą część odpadów pozyskiwanych do recyklingu stanowią posegregowane śmieci pochodzące z gospodarstw domowych – czyli takie, które produkujesz na co dzień.

Do odpadów generowanych w gospodarstwach domowych, które nadają się do przetwarzania należą:

1. Plastik: puste butelki plastikowe po napojach (PET), plastikowe opakowania po żywności, puste butelki plastikowe po środkach czystości oraz kosmetykach, folie i torebki z tworzyw sztucznych, czyste kanistry plastikowe.
2. Szkło: puste butelki szklane po napojach, żywności, szklane opakowania po kosmetykach, słoiki.
3. Papier: gazety, ulotki, książki w miękkich okładkach lub bez okładek, tektura, katalogi, worki papierowe, papier pakowy, ścinki drukarskie.
4. Metal: blacha i folia aluminiowa.

Dlatego ważne jest, byś zadbał o segregację śmieci, o której napiszę poniżej.

Co nie podlega recyklingowi?

Zgodnie z przepisami Prawa farmaceutycznego ponownej obróbce nie ulegają opakowania mające bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi. Dodatkowo do recyklingu nie nadają się opakowania środków niebezpiecznych oraz środków ochrony roślin, a także puszki po lakierach, farbach, butelki po olejach silnikowych, spożywczych i smarach.

Jak segregować śmieci?

Mimo że w Polsce kolorowe pojemniki stały się już częścią rzeczywistości, to segregacja śmieci wciąż nie przebiega pomyślnie. Jednak od 1 lipca 2017 roku, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 grudnia 2016 roku w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów, na terenie całego naszego kraju obowiązuje Wspólny System Segregacji Odpadów (WSS). Od tego czasu kontenery/ kosze/ worki na odpady są dzielone na frakcje w podziale na kolory:

• niebieski – papier; możesz tu wrzucać np. czyste opakowania z papieru i tektury, czasopisma, gazety, ulotki, zeszyty, kartony, papier biurowy,
• zielony – szkło, które może być podzielone na pojemnik biały (szkło bezbarwne) oraz zielony (szkło kolorowe); możesz tu wrzucać np. puste, szklane butelki, szklane opakowania po kosmetykach, lekach, słoiki,
• żółty – materiały i tworzywa sztuczne; możesz tu wrzucać np. puste, zgniecione butelki plastikowe, zakrętki od butelek i słoików, worki foliowe, opakowania po sokach i mleku, plastikowe opakowania, worki foliowe, reklamówki, torebki, zgniecione puszki po żywności i napojach,
• brązowy – bio; możesz tu wrzucać np. skorupki jaj, fusy po kawie i herbacie, odpady warzywne i owocowe, zwiędłe rośliny, resztki jedzenia niepochodzącego od zwierząt,
• szary – odpady zielone; możesz tu wrzucać trawę, liście, gałęzie,
• czarny – zmieszane; możesz tu wrzucać wszystko, czego nie udało Ci się rozdzielić do wymienionych wyżej pojemników, a czego nie możesz oddać do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

Jeśli chcesz się pozbyć odpadów, z którymi nie wiesz lub nie masz, co zrobić, to musisz się udać do tzw. PSZOK-u, czyli Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. To właśnie tam możesz oddać odpady zebrane w sposób selektywny. PSZOK znajduje się na terenie każdej gminy. Są tam zbierane i standardowe odpady produkowane w gospodarstwie domowym (plastik, szkło, makulatura, metal, odpady zielone), ale również pozostałe odpady.

Co możesz oddać do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych?

• odpady budowlane z drobnych remontów, np. gruz, cegły, drewno, resztki rozpuszczalników i farb,
• opony,
• odpady elektroniczne i elektryczne,
• środki ochrony roślin i opakowania po nich,
• kwasy,
• przeterminowane lekarstwa,
• oleje samochodowe i spożywcze,
• lustra i szkło gospodarcze,
• meble i odpady wielkogabarytowe,
• meble ogrodowe,
• ubrania i tekstylia,
• zabawki,
• doniczki, wiadra, miski, skrzynki, wieszaki, klamki,
• elementy metalowe,
• ramy rowerowe, koła rowerowe,
• obudowy urządzeń,
• lampy, świetlówki i termometry rtęciowe.

Uwaga! Każdy PSZOK ma swój regulamin, dlatego warto, byś przed przyjazdem do niego, zapoznał się z panującymi w nim zasadami. Często jest tak, że na jedno gospodarstwo domowe przysługuje roczny limit odpadów, np. gruzu czy opon.

Gdzie oddać baterie?

Baterie zawierają niebezpieczne substancje chemiczne oraz metale ciężkie, dlatego nie możesz ich wyrzucić do zbiorowego śmietnika. Warto, byś wiedział, że zgodnie z przepisami prawnymi, każdy sklep o powierzchni większej niż 25 mkw. sprzedający baterie ma obowiązek przyjęcia zużytych baterii od klientów. Pojemniki na zużyte baterie możesz znaleźć również w supermarketach, urzędach czy instytucjach. Możesz je również oddać do PSZOK-u.

Gdzie oddać elektrośmieci?

Ten rodzaj odpadów musisz oddać do specjalnych punktów zbierania elektrośmieci. Całą listę znajdziesz tu: punkty zbierania elektrośmieci. Jeśli masz sprzęty o dużych rozmiarach, np. lodówkę, pralkę, kuchenkę elektryczną, to możesz zamówić bezpłatny odbiór sprzętu z domu. Wystarczy, że sprawdzisz dostępność usługi w Twojej okolicy i wypełnisz formularz: odbiór elektrośmieci z domu.

Gdzie oddać odpady niebezpieczne?

Zacznijmy od tego, co się zalicza do tego rodzaju odpadów. Odpady niebezpieczne to te, które mają oznaczenie przekreślonego kosza. Wyjątkiem są leki, które po przeterminowaniu również są kwalifikowane jako odpady niebezpieczne, choć nie mają na opakowaniu takiego oznaczenia. Stare leki możesz oddać do aptek, w których są specjalnie oznaczone pojemniki. Pozostałe odpady śmiało możesz zawieźć do PSZOK-u.

Gdzie oddać odpady samochodowe?

Tapicerka, zderzaki, obicia drzwi, elementy plastikowe lub inne części motoryzacyjne powinny trafić do stacji demontażu pojazdów.

Co można zrobić z odpadów?

Poza podstawowymi rzeczami pozyskiwanymi z recyklingu, które podałam w sekcji Jakie są rodzaje recyklingu?, dzięki segregacji i ponownemu przetwarzaniu, można uzyskać mniej oczywiste rzeczy. Przykładowo, plastik z butelek PET można wykorzystać przy produkcji elektrycznych samochodów oraz ubrań z polaru, wełnę owczą ze starego swetra wykorzystuje się np. do elementów wygłuszających w głośnikach, zużyte torebki plastikowe stosuje się jako wypełnienie izolacyjne w odzieży zimowej oraz śpiworach, a z odzyskanej bawełny lub jedwabiu produkuje się… pieniądze!

Dlaczego recykling jest ważny?

Ludzie na całym świecie zużywają coraz więcej i więcej plastiku, ale nie dbają przy tym o sortowanie odpadów i recykling, przez co dochodzi do zanieczyszczenia środowiska. Rajskie plaże zamieniają się w wysypiska, ryby, żółwie czy foki pływają wplątane w woreczki jednorazowe czy słomki, podwodny świat umiera… A to dlatego, że każdego roku na świecie od 5 do 13 mln ton tworzyw sztucznych trafia do oceanów! Aż 80% odpadów morskich to tworzywa sztuczne! Dlaczego więc recykling jest ważny? Otóż, segregując śmieci, przyczyniasz się do zmniejszenia zanieczyszczenia na świecie! Plastiki, szkła, metale, papier i inne odpady mogą zostać ponownie wykorzystane, zamiast wylądować na stercie w wysypisku i rozkładać się przez kolejne kilkaset lat lub w oceanach, zabijając podwodne żyjątka.

Recykling ogranicza wszelkiego rodzaju wysypiska i składowiska.

Recykling to również oszczędność, która zaczyna się już na starcie. Jeśli zdecydujesz się na segregację śmieci, to zapłacisz mniejszą opłatę za śmieci. Ja na przykład płacę o połowę mniej niż moi sąsiedzi, którzy nie segregują odpadów i wrzucają wszystko do jednego worka. Recykling oszczędza również energię, ponieważ producent nie musi produkować z surowców naturalnych, a tych pozyskanych z recyklingu. Dzięki segregacji i ponownemu wykorzystaniu odpadów możemy się cieszyć z mniejszej emisji dwutlenku węgla, więc w grę wchodzą również kwestie zdrowotne człowieka i stan środowiska naturalnego.

A czy Ty segregujesz śmieci? Jak dobrze orientujesz się w temacie recyklingu? Daj znać w komentarzu.