Jak oprocentowanie w skali roku wpływa na zysk z lokat czy obligacji?

Jest taka niepisana zasada, że oprocentowanie lokat, kont oszczędnościowych, obligacji, produktów inwestycyjnych, a nawet kredytów podaje się w skali roku czy w stosunku rocznym, to tak zwane oprocentowanie nominalne. Niestety, po pierwsze niewielu z nas zwraca na to uwagę, a po drugie, niewielu z nas wie, co to znaczy w skali roku i jak to się przekłada na realne zyski bądź koszty.

Co to jest oprocentowanie nominalne?

Oprocentowanie nominalne to procentowy zysk lub koszt produktu podawany w skali roku i bez uwzględnienia dodatkowych kosztów – można to porównać do wynagrodzenia brutto, czyli kwoty, której nigdy na swoim koncie nie ujrzymy.

Banki, podając oprocentowanie w stosunku rocznych, nie uwzględniają ani czasu inwestycji czy kredytu, a co za tym idzie – częstotliwości naliczanych odsetek, ani dodatkowych kosztów, w przypadku produktów oszczędnościowo-inwestycyjnych – 19-proc. podatku Belki, a w przypadku produktów kredytowych – kosztów okołokredytowych, tzn. prowizji czy dodatkowego ubezpieczenia.

Jak oprocentowanie nominalne przekłada się na nasze zyski lub koszty?

Jak się już pewnie domyślacie, różnica między oprocentowaniem nominalnym a oprocentowanie realny, czyli rzeczywistym zyskiem z inwestycji, czy RRSO, czyli rzeczywistym kosztem kredytu, zawsze wypada na naszą niekorzyść:

• W przypadku lokat, kont oszczędnościowych, obligacji czy inwestycji te dodatkowe czynniki sprawiają, że oprocentowanie realne jest niższe niż oprocentowanie nominalne, a co za tym idzie – niższy jest zysk z naszych inwestycji.
• W przypadku produktów kredytowych jest odwrotnie. Koszty okołokredytowe sprawiają, że RRSO, czyli rzeczywista roczna stopa oprocentowania jest znacznie wyższa niż oprocentowanie nominalne, a co za tym idzie – wyższy jest koszt naszego kredytu.

Jak poznać oprocentowanie realne produktu oszczędnościowo-inwestycyjnego?

Obliczenie oprocentowania realnego lokat, kont oszczędnościowych, obligacji i inwestycji nie jest takie trudne. Aby poznać tę wartość, musisz wysokość oprocentowanie nominalnego, podzielić przez liczbę dni lub miesięcy w roku, zależnie od tego, czy okres trwania produktu podawany jest w miesiącach czy w dniach i pomnożyć przez czas jego trwania.

 Złóż wniosek o lokatę Happy

Nie zawsze jednak będzie tak, że realne oprocentowanie będzie niższe od nominalnego. Kiedy będzie inaczej? Wtedy, kiedy inwestycja będzie trwała dłużej niż rok – może tak być zarówno w przypadku lokat, kont oszczędnościowych, obligacji czy inwestycji, np. w condohotele.

Case study: w przypadku dwuletnich obligacji Skarbu Państwa oprocentowanych 2,10% w skali roku z roczną kapitalizacją odsetek oprocentowanie realne wyniesie w sumie 4,20 proc. Co więcej, zysk będzie jeszcze wyższy. Dlaczego? Załóżmy, że zainwestujemy 10 000 zł. W pierwszym roku oprocentowanie zostanie naliczane od wartości 10 000 zł, a w drugim roku od wartości 10 000 zł powiększonej o odsetki naliczone za pierwszy rok.

(2,10% :12)*24 = 4,20%
tyle wynosi oprocentowanie realne 2-letnich obligacji Skarbu Państwa

Jak poznać rzeczywiste oprocentowanie kredytu?

W przypadku kredytu sprawa jest jeszcze prostsza, bo tu nie trzeba niczego liczyć, a jedynie czytać ze zrozumieniem. Wystarczy zajrzeć do RRSO, czyli rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Pokaże nam ono, ile rzeczywiście będzie nas kosztowało zobowiązanie wraz z uwzględnieniem odsetek od zaciągniętego kredytu, prowizji za jego udzielenie, ubezpieczenia oraz okresu spłaty zobowiązania. Różnica między oprocentowaniem nominalnym a RRSO z reguły będzie niemała, ale to właśnie porównanie ofert na podstawie tego czynnika będzie bardziej miarodajne.

Jak obliczyć odsetki na podstawie oprocentowania w skali roku?

W przypadku kredytów oprocentowanie w skali roku pozwala nam policzyć jeszcze jedną wartość – odsetki. Jak? Obliczenie miesięcznych odsetek na podstawie oprocentowania w skali roku nie jest takie trudne. Załóżmy, że oprocentowanie kredytu w skali roku wynosi 5 proc., pamiętając jednocześnie o tym, że raty kredytu są płacone co miesiąc.

Ile zatem zapłacimy tych odsetek? Jak liczy to bank? Co miesiąc wylicza, ile zostało nam jeszcze pieniędzy do spłaty i od tej kwoty nalicza odsetki, biorąc pod uwagę roczne oprocentowanie kredytu oraz liczbę dni w danym miesiącu (gdy np. w danym miesiącu jest 31 dni, odsetki będą wyższe niż gdy w miesiącu jest np. 28 lub 30 dni). Do obliczeń zwykle przyjmuje się, że rok ma 365 dni.

W przypadku kredytów z ratami równymi, kwota raty zawierać będzie kwotę obliczonych odsetek, a pozostała część będzie stanowić spłatę kapitału. W krótszych miesiącach udział kapitału w racie będzie wyższy niż w miesiącach dłuższych (31-dniowych).

W przypadku kredytów z ratami malejącymi, kwota odsetek zostanie doliczona do stałej kwoty kapitału, spłacanej co miesiąc.

Case study: kredyt z kapitałem wielkości 100 tys. zł do spłaty, oprocentowaniem stałym 5%, a odsetki naliczone zostają za marzec (miesiąc 31-dniowy).

100.000zł x 0,05 x 31 / 365 = 424,65 zł
tyle wyniosą odsetki w kwietniu

Jak widzisz, oprocentowanie nominalne to wartość, która z rzeczywistymi zyskami czy kosztami ma niewiele wspólnego. Czy to źle, czy dobrze – nie nam to oceniać, bo taką zasadę prezentacji tego parametru przyjęto i tyle. Lepiej zamiast się oburzać, nauczyć się, jak się z tą wartością obchodzić, to znaczy, jak liczyć realne zyski czy koszty. Mam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia pozwoliły Wam się zorientować w tej materii.

Fotografia: Kevin Grieve on Unsplash